Τι είναι το Therapeutic Listening;
Το πρόγραμμα Therapeutic Listening® είναι ένα ειδικό πρωτόκολλο ακρόασης το οποίο αναπτύχθηκε από την εταιρεία Vital Links και συγκεκριμένα από τη Sheila Frick, αμερικανίδα εργοθεραπεύτρια. Δημιουργήθηκε με βάση προγράμματα ακρόασης όπως το Tomatis Listening Program (Tomatis), το Auditory Integration Training – AIT (Berard) και το Samonas (Steinbach). Συνδυάζεται με τη θεωρία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης (Jean Ayres) για να δημιουργήσει ένα δομημένο, κατανοητό πρόγραμμα που να είναι αποτελεσματικό στην αποκατάσταση δυσκολιών ακρόασης, προσοχής, επικοινωνίας, αισθητηριακής επεξεργασίας, ανάμεσα σε άλλες.
Το πρόγραμμα χρησιμοποιεί μουσική και ήχους κατάλληλα επεξεργασμένους για να επιδρούν σε όλα τα επίπεδα του νευρικού συστήματος ώστε να ενισχυθεί η προσοχή, η ισορροπία, η αντίληψη και ο έλεγχος του σώματος, η επικοινωνία και η οργάνωση/επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων από το περιβάλλον. Σε γενικές γραμμές το παιδί αποκτά πιο οργανωμένη συμπεριφορά και έχει πιο γρήγορη πρόοδο στους στόχους του θεραπευτικού του προγράμματος (ε/θ, λ/θ κλπ).
Πώς ακριβώς δουλεύει το Therapeutic Listening;
Τα ακουστικά ερεθίσματα που χρησιμοποιούνται στο πρόγραμμα προετοιμάζουν το νευρικό σύστημα για την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Πώς συμβαίνει όμως αυτό;
Το αυτί μας ακούει ήχους και νιώθει την κίνηση. Το σύστημα που το επιτρέπει αυτό είναι γνωστό ως αιθουσαιο-κοχλιακό σύστημα. Το κοχλιακό τμήμα είναι εκείνο που εντοπίζει τις δονήσεις και τις διαφορές μεταξύ ήχων ή ηχητικών κυμάτων. Το αιθουσαίο τμήμα είναι εκείνο που εντοπίζει αλλαγές στη θέση του κεφαλιού μας στο χώρο. Επίσης θεωρείται ότι οργανώνει όλες μας τις αισθήσεις. Είναι το εσωτερικό μας αυτί, εκείνο που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τον χώρο και τον χρόνο μέσω του σώματός μας. Επηρεάζει σημαντικά τον μυϊκό μας τόνο, τη στάση μας, την ισορροπία, τον συντονισμό των κινήσεών μας, την συνεργασία των δύο πλευρών του σώματος, την οπτική-χωρική αντίληψη, τις συναισθηματικές αντιδράσεις και τον κινητικό σχεδιασμό.
Το αιθουσαιο-κοχλιακό σύστημα είναι από τα πρώτα συστήματα που αναπτύσσονται στη μήτρα και βάζει τα θεμέλια για την ανάπτυξη όλων των υπόλοιπων αισθητηριακών συστημάτων.
Το πρόγραμμα Therapeutic Listening® ενεργοποιεί και εξασκεί ακριβώς αυτό το σύστημα. Έχει σχεδιαστεί για να βελτιώσει την ακρίβεια με την οποία το αιθουσαιο-κοχλιακό σύστημα στέλνει πληροφορίες σε όλες τις διασυνδέσεις του στο νευρικό σύστημα.
Ποια είναι τα οφέλη του προγράμματος;
Όταν το πρόγραμμα συνδυάζεται αποτελεσματικά με στρατηγικές από το θεωρητικό πλαίσιο της αισθητηριακής ολοκλήρωσης μπορεί να ενισχύσει:
τη συγκέντρωση και προσοχή
την αυτορύθμιση
το στασικό έλεγχο, την αμφίπλευρη οργάνωση
την πράξη (κινητικό σχεδιασμό), την ισορροπία και τον συντονισμό
τις δεξιότητες λεπτής κινητικότητας
τη διαχείριση συναισθημάτων, τον έλεγχο της συμπεριφοράς
το στοματο-κινητικό έλεγχο και τις διατροφικές συνήθειες
την επικοινωνία, την ομιλία (άρθρωση) και τις κοινωνικές δεξιότητες
τη συμμετοχή και την αλληληπίδραση, τις δεξιότητες παιχνιδιού
την οπτικοκινητική οργάνωση, τις γραφοκινητικές δεξιότητες
τις συνήθειες ύπνου
την εκπαίδευση τουαλέτας (διακοπή πάνας)
τον χωρικό προσανατολισμό
την αισθητηριακή επεξεργασία
Πώς εφαρμόζεται και τι μέσα χρησιμοποιούνται στο Therapeutic Listening;
Το παιδί ακούει συγκεκριμένη μουσική μέσω ειδικών ακουστικών, στα πλαίσια της θεραπευτικής συνεδρίας και στο σπίτι, ενώ εκτελεί δραστηριότητες. Η μουσική είναι επεξεργασμένη και οι συχνότητες αλλάζουν από υψηλές σε χαμηλές και το αντίστροφο, συχνά. Υπάρχουν διάφορες συλλογές μουσικής, οι οποίες ενισχύουν διαφορετικές δεξιότητες. Για παράδειγμα:
EASE 1 and 2: βοηθά με την υπερευαισθησία σε ήχους, κίνηση, απτικά ερεθίσματα και γενικά με την αισθητηριακή αμυντικότητα
Mozart for Modulation: βοηθά στον έλεγχο της κίνησης του σώματος, την προσοχή, την ενεργή συμμετοχή, την ανάπτυξη λόγου/ομιλίας
Kidz Jamz (Grape): ενισχύει τη στάση του σώματος, την αισθητηριακή ρύθμιση και τις δεξιότητες προσοχής
Vivaldi for Modulation: ενισχύει την εστίαση προσοχής, τις καρδιο-αναπνευστικές λειτουργίες, την επεξεργασία ακουστικών ερεθισμάτων σε σύνθετα ακουστικά περιβάλλοντα.
Η ακρόαση της μουσικής γίνεται καθημερινά, δύο φορές τη μέρα. Το πρόγραμμα σχεδιάζεται από τον θεραπευτή ώστε να ταιριάξει ακριβώς στις ανάγκες του κάθε παιδιού και μπορεί να διαρκέσει από 2 έως 6 μήνες, στη συστηματική του μορφή, για την επίτευξη των πρώτων στόχων. Πολλές φορές ωστόσο ορισμένες από τις συλλογές μπορεί να συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται από το παιδί, σαν βοηθήματα, ακόμα και μετά από την ολοκλήρωση του εντατικού προγράμματος.
Ποια παιδιά μπορούν να επωφεληθούν από το πρόγραμμα;
Το πρόγραμμα δημιουργήθηκε για να βοηθήσει άτομα από όλες τις ηλικίες που παρουσιάζουν κάποιες από τις παρακάτω δυσκολίες:
δυσκολία εστίασης προσοχής/συγκέντρωσης
δυσκολίες κοινωνικής αλληλεπίδρασης με συνομήλικους και περιορισμένες δεξιότητες παιχνιδιού
δυσκολία με τις μεταβάσεις ή τις αλλαγές στο καθημερινό πρόγραμμα
δυσκολίες επικοινωνίας (λεκτικής και μη-λεκτικής), καθυστέρηση λόγου/ομιλίας
δυσκολίες στον ύπνο (έναρξη, λήξη, διάρκεια, ποιότητα)
περιορισμένο διαιτολόγιο, ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες
δυσκολία στον χωρικό προσανατολισμό
φτωχές δεξιότητες χρονισμού και διαδοχοκίνησης
απότομες εναλλαγές διάθεσης
πολύ χαμηλό (υποδραστηριότητα) ή πολύ υψηλό επίπεδο (υπερδραστηριότητα/ υπερκινητικότητα) εγρήγορσης
στασική ανασφάλεια (φόβος για τα ύψη, για τον εξοπλισμό στην παιδική χαρά)
δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας, μη φυσιολογικές αντιδράσεις σε διάφορα αισθητηριακά ερεθίσματα (πχ ήχους, γεύσεις, άγγιγμα)
φτωχές δεξιότητες πράξης και κινητικού σχεδιασμού: σύλληψη ιδέας, σχεδιασμός εκτέλεσης, ολοκλήρωση δραστηριότητας
ελλιπή ανταπόκριση σε προφορικές οδηγίες
δυσκολία στη διαχείριση άγχους/συναισθημάτων
δυσκολία στην εκπαίδευση στη χρήση τουαλέτας (συχνά ατυχήματα)
μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
δυσκολίες κινητικού συντονισμού (αδεξιότητα κινήσεων)
γραφοκινητικές δυσκολίες
αποδιοργάνωση, παρορμητική συμπεριφορά
μαθησιακές δυσκολίες
Ποιος εκπαιδεύει τους γονείς στο Therapeutic Listening;
Την εκπαίδευση στο πρόγραμμα Therapeutic Listening πραγματοποιεί ένας εργοθεραπευτής, ο οποίος ειδικεύεται στο θεραπευτικό μοντέλο της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης και έχει εκπαιδευτεί στο συγκεκριμένο πρωτόκολλο. Εκείνος επιλέγει τις κατάλληλες προς χρήση συλλογές, και τις αλλάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Μαζί με τους γονείς αξιολογούν την αποτελεσματικότητα του προγράμματος και το σημείο ολοκλήρωσης των επιθυμητών στόχων.
Τι διαφορά έχει το Therapeutic Listening από άλλα αντίστοιχα προγράμματα;
Το πρόγραμμα Therapeutic Listening δεν αποτελείται από ένα μόνο πρόγραμμα το οποίο θα πρέπει να εφαρμόζεται πάντα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Η μεγάλη ποικιλία των συλλογών επιτρέπει στο πρόγραμμα να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου. Δεν είναι απαραίτητο να ακολουθείται πάντα η ίδια σειρά χρήσης των συλλογών, καθώς αυτή καθορίζεται από τις ανάγκες και τους στόχους που έρχεται να καλύψει.
Σε αντίθεση με άλλα αντίστοιχα προγράμματα, το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν μπορεί να στηθεί εξ’ ολοκλήρου από την αρχή της θεραπευτικής διαδικασίας. Είναι δυναμικό, και το κάθε βήμα καθορίζεται από την πρόοδο που παρατηρείται και τους στόχους που ακολουθούν. Αυτό επιτρέπει στον θεραπευτή να το φέρει ακριβώς στα μέτρα του κάθε παιδιού και να το χρησιμοποιήσει σε συνδυασμό με άλλα θεραπευτικά εργαλεία/μεθόδους.
για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.vitallinks.net
Πηγές
Bundy, A.C., Lane, S.J., Myrray, E.A. (2002). Sensory Integration: Theory and Practice (2nd ed). Philadelphia: F.A.Davis.
Frick, S., Young, Sally. (2009). Listening with the Whole Body: clinical concepts and treatment guidelines for therapeutic listening. Vital Links; Madison, WI.
