Η Οπτική Αντίληψη είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να κατανοεί και να ερμηνεύει αυτά που προσλαμβάνουμε μέσα από τα μάτια μας. Σε συνδυασμό με βασικές οφθαλμικές/οπτικές λειτουργίες και κινητικές δεξιότητες, οι επιμέρους δεξιότητες οπτικής αντίληψης μας βοηθούν να ολοκληρώνουμε επιτυχώς πολλές καθημερινές δραστηριότητες.
Οι δεξιότητες οπτικής αντίληψης μας επιτρέπουν:
● Να εντοπίζουμε ομοιότητες/διαφορές και να διακρίνουμε/διαφοροποιούμε αντικείμενα με βάση τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους (πχ σχήμα, μέγεθος, προσανατολισμό, λεπτομέρειες).
● Να αναγνωρίζουμε κάτι ακόμα και όταν δεν το βλέπουμε ολόκληρο (πχ ένα κομμάτι πάζλ, το μέρος μιας λέξης).
● Να εντοπίζουμε ένα αντικείμενο ανάμεσα σε πολλά ή μια λεπτομέρεια σε μια πολύπλοκη εικόνα, απομονώνοντας τις πληροφορίες που δεν μας είναι χρήσιμες.
● Να κατανοούμε πώς σχετιζόμαστε εμείς με άλλους ανθρώπους ή αντικείμενα στον χώρο (η καρέκλα είναι πίσω μου, το τραπέζι είναι μακριά) ή πώς σχετίζονται άλλοι άνθρωποι και αντικείμενα μεταξύ τους (η γάτα είναι αριστερά από το τραπέζι, η μπάλα είναι πιο κοντά στο τραπέζι απ’ ότι το ποδήλατο).
● Να αναγνωρίζουμε τη σταθερότητα μιας εικόνας/παράστασης ακόμα και αν έχει αλλάξει ένα στοιχείο της (πχ αναγνωρίζω τα γράμματα ανεξαρτήτως μεγέθους/ γραμματοσειράς/ κατεύθυνσης κλπ).
● Να θυμόμαστε κάτι που είδαμε και να ανακαλούμε λεπτομέρειες από εικόνες, παραστάσεις, κινήσεις.
● Να ανακαλούμε μια σειρά από στοιχεία που είδαμε όπως λέξεις, αριθμούς τηλεφώνου κλπ.
Ένα παιδί με δυσκολία στην οπτική αντίληψη μπορεί να:
● Μην υπολογίζει σωστά τον χώρο, με αποτέλεσμα να σκοντάφτει πάνω σε αντικείμενα συχνά. Ίσως να χειρίζεται αντικείμενα αδέξια.
● Δυσκολεύεται να εντοπίσει λεπτομέρειες όταν του παρουσιάζονται πολλά οπτικά ερεθίσματα (πχ ένα μικρό αντικείμενο σε ένα γεμάτο συρτάρι, ένα στοιχείο σε μια σύνθετη εικόνα).
● Δυσκολεύεται να ολοκληρώσει πάζλ ή κατασκευαστικά παιχνίδια.
● Δυσκολεύεται να ταυτίσει μια εικόνα με το περίγραμμά της.
● Δυσκολεύεται να διακρίνει στοιχεία που μοιάζουν (πχ κύκλος/οβάλ, 3/ε, +/x).
● Παρουσιάζει δυσκολίες στην ανάγνωση (διαβάζει πολύ αργά, τα μάτια κουράζονται εύκολα, αλλάζει θέσεις στα γράμματα).
● Δυσκολεύεται στην αντιγραφή γραμμάτων, λέξεων ή κειμένου (κάνει λάθη, παραλείπει στοιχεία, δεν οργανώνει τα γράμματα κατάλληλα στον χώρο, δεν αφήνει κενά μεταξύ γραμμάτων ή λέξεων, χάνει συνεχώς τη σειρά/σημείο που κοιτάζει).
● Παρουσιάζει σύγχυση σχετικά με τη γραφική κατεύθυνση γραμμάτων (πχ 3 – ε), ή λέξεων (πχ ΠΕΤΡΟΣ – ΣΟΡΤΕΠ). Μπορεί να αλλάζει θέση σε κάποια γράμματα (πχ πάλι – πλάι).
● Δυσκολεύεται να κατανοήσει βασικές μαθηματικές έννοιες που βασίζονται στην αντίληψη χωρικών σχέσεων (πχ ακριβής κατακόρυφη στοίχιση αριθμών για εκτέλεση πράξεων, ερμηνεία διαγραμμάτων, εξισώσεις, γεωμετρία).
Επειδή πολύ συχνά οι δυσκολίες οπτικής αντίληψης κρύβουν από πίσω τους δυσκολίες στην κατάκτηση βασικών αισθητικοκινητικών δεξιοτήτων, προτείνεται η διερεύνηση τους πάντα από εργοθεραπευτή.
Πηγές
Lane, K.A., (2005). Developing Ocular Motor and Visual Perceptual Skills. New Jersey: SLACK, Inc.
Schneck, C.M., (2005). Visual perception. In Case-Smith J., editor: Occupational Therapy for Children. St Louis:Mosby.
