Τα παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή τα τελευταία χρόνια, ως η τελευταία λέξη της τεχνολογίας στον κόσμο του Gaming. Είναι ιδιαίτερα διασκεδαστικά και προσφέρουν πληθώρα επιλογών για όλες τις ηλικίες και τα ενδιαφέροντα. Ένα παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας επιτρέπει στον χρήστη να χρησιμοποιήσει το σώμα του για να εμπλακεί σε ένα διαδραστικό εικονικό περιβάλλον που προσομοιάζει πραγματικές καταστάσεις και αντικείμενα. Με τη βοήθεια ειδικού εξοπλισμού με αισθητήρες που αναγνωρίζουν τις κινήσεις του παίκτη και τις μεταφράζουν σε δράσεις στην οθόνη, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να χειρίζεται αντικείμενα και να αλληλεπιδρά με το εκάστοτε εικονικό σενάριο. Έτσι για παράδειγμα, κρατώντας μόνο ένα χειριστήριο μπορεί να βρεθούμε να κρατάμε μια ρακέτα και να αντικρούουμε μπαλιές σε ένα γήπεδο τέννις! Μια από τις πιο δημοφιλείς κονσόλες τέτοιου τύπου είναι το Nintendo Wii (Wii, που παραπέμπει στο αγγλικό "we [εμείς] και προσκαλεί τους παίκτες να παίξουν μαζί). Εκτός από τα χειριστήρια που καταγράφουν τις κινήσεις των άνω άκρων, η ιδιαιτερότητα του Wii είναι η χρήση ειδικής πλατφόρμας η οποία αναγνωρίζει τις αλλαγές στην μετατόπιση του βάρους του χρήστη. Έτσι, μικρές αλλαγές στην κίνηση μπορούν να μεταφραστούν ως βήματα, στροφές ή πηδηματάκια, ανάλογα με το επιλεγμένο παιχνίδι.
Για έναν εργοθεραπευτή η χρήση μιας τέτοιας πλατφόρμας μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο υποστήριξης του θεραπευτικού προγράμματος, ιδιαίτερα όταν απευθύνεται σε παιδιά. Η ένταξη της εικονικής πραγματικότητας ως μέσο θεραπείας θεωρείται ως μια από τις πιο καινοτόμες και πολλά υποσχόμενες θεραπευτικές παρεμβάσεις στον τομέα της αποκατάστασης. Μελέτες έχουν παρουσιάσει τα οφέλη της χρήσης του Nintendo Wii ως μέσου αποκατάστασης/ενίσχυσης δεξιοτήτων σε περιπτώσεις παιδιών με διαταραχές της κίνησης, σύνδρομο Down και εγκεφαλική παράλυση.
Για τα παιδιά με διαταραχές της κίνησης, απλές φαινομενικά δραστηριότητες όπως το να κάνουν ποδήλατο ή ακόμη και το να τρέξουν και να σκαρφαλώσουν, είναι αρκετά απαιτητικές. Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν δυσκολίες στη διατήρηση της στάσης του σώματος, στον συντονισμό των κινήσεων, στη συνεργασία μάτι-χέρι, την ισορροπία κ.ά. Ένα αποτελεσματικό θεραπευτικό πρόγραμμα θα πρέπει να ενσωματώνει την εκπαίδευση δεξιοτήτων δυναμικής και στατικής ισορροπίας και να ενεργοποιεί τις ικανότητες στασικού ελέγχου που απορρέουν από την επεξεργασία των οπτικών, ιδιοδεκτικών και αιθουσαίων ερεθισμάτων. Εισάγοντας το Wii ως βοηθητικό εργαλείο στη θεραπευτική παρέμβαση, δίνεται η δυνατότητα να δουλευτούν εντατικά οι παραπάνω τομείς με δραστηριότητες που προσφέρουν ένα ισχυρό κίνητρο στο παιδί, αλλά και άμεσο οπτικό feedback για συνεχή προσαρμογή της θέσης του σώματος και της κίνησης για την επίτευξη των στόχων του εντός του παιχνιδιού.
Για τα άτομα με Σύνδρομο Down που παρουσιάζουν ιδιαίτερα νευρολογικά, μυοσκελετικά και αισθητηριακά χαρακτηριστικά, η εκπαίδευση μέσω της εικονικής πραγματικότητας προσφέρει πολλές δυνατότητες, καθώς τους δίνεται η ευκαιρία να αναπτύξουν δεξιότητες που δεν θα μπορούσαν να τις εξασκήσουν μέσα από τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες του "πραγματικού κόσμου". Ειδικότερα, τα παιδιά με Σύνδρομο Down παρουσιάζουν χαρακτηριστικά όπως μειωμένη δύναμη, υποτονία, έσω στροφή ισχίων και αστάθεια της ωμικής ζώνης, παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν στην καθυστέρηση της κινητικής ανάπτυξης. Έρευνα που διεξήχθη σε 30 παιδιά με Σύνδρομο Down ηλικίας 10 έως 13 ετών, έδειξε πως μετά από μόλις 6 εβδομάδες παρέμβασης με τη χρήση του Nintendo Wii παρατηρήθηκε αύξηση της δύναμης και βελτίωση της ισορροπίας, παράγοντες που ενίσχυσαν τη σταθερότητα της στάσης τους (Abdel-Rahman, 2010). Δεύτερη έρευνα, παρουσιάζει αποτελέσματα μετά από παρέμβαση 8 εβδομάδων σε παιδί ηλικίας 12 ετών, της ίδιας διαγνωστικής κατηγορίας που επέδειξε βελτιώσεις στον συντονισμό των άνω άκρων, την επιδεξιότητα, την ισορροπία και τον στασικό έλεγχο (Berg, 2012).
Κινητικά ελλείμματα στα άνω ή /και στα κάτω άκρα συνοδεύουν και τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση, τα οποία επηρεάζουν τον έλεγχο της στάσης και της κίνησης. Ειδικότερα, παιδιά με εγκεφαλική παράλυση ημιπληγικού τύπου τείνουν να χρησιμοποιούν συχνότερα το λιγότερο επηρεασμένο άνω άκρο σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής και έτσι έχουν λιγότερες ευκαιρίες να αναπτύξουν κινητικές δεξιότητες λόγω της μαθημένης μη-χρήσης. Συμμετέχοντας λοιπόν σε ένα παιχνίδι Wii που απαιτεί για παράδειγμα πολλές επαναλήψεις μιας κίνησης κρατώντας το χειριστήριο με το επηρεασμένο άκρο, δυνητικά συμβάλλει στην ενδυνάμωση της λαβής του. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 14 παιδιά ηλικίας 9 έως 15 ετών, μας παρουσιάζει πως μετά από συμμετοχή τους σε δραστηριότητες του Nintendo Wii για περίοδο 12 εβδομάδων, βελτιώθηκε η ισορροπία και η βάδιση του κάθε ενός από αυτά (Tarakci, 2013). Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε παιδιά με ημιπληγία, μετά από πρόγραμμα 12 εβδομάδων οι φροντιστές των παιδιών αναφέρουν συχνότερη χρήση και των δύο χεριών σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής (Chiu, 2014).
Συμπεραίνουμε λοιπόν, πως η ένταξη ενός μέσου εικονικής πραγματικότητας όπως το Nintendo Wii σε ένα πρόγραμμα θεραπείας παιδιών με κινητικές δυσκολίες, όχι μόνο τους προσφέρει ένα ασφαλές και ελεγχόμενο διασκεδαστικό περιβάλλον, αλλά τους δίνει παράλληλα την ευκαιρία να δουλέψουν με το σώμα τους με ποικίλους τρόπους ώστε να υποστηριχθεί η ανάπτυξη των αισθητικοκινητικών και αντιληπτικοκινητικών τους δεξιοτήτων. Κλείνοντας, ας θυμηθούμε απλώς αυτό που υποστήριξε ο Δρ. Purvis: "Χρειάζονται περίπου 400 επαναλήψεις για να δημιουργηθεί μια νέα σύναψη στον εγκέφαλο - εκτός αν γίνεται μέσω παιχνιδιού. Σε αυτήν την περίπτωση χρειάζονται 10 με 20 επαναλήψεις!"
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Abdel-Rahman S., (2010). “Efficacy of Virtual Reality-Based Therapy on Balance in Children with Down Syndrome”, World Applied Sciences Journal 10 (3), p.245-246
Berg P., Becker T., Martion A., (2012). “Motor Control Outcomes Following Nintendo Wii Use by a Child with Down Syndrome”, Pediatrics of the American Physical Therapy Association (24), p.78-84
Chiu H.C., Ada L., Lee H.M, (2014). “Upper limb training using Wii Sports Resort for children with hemeplegic cerebral palsy: a randomized single-blind trial”, Clinical Rehabilitation vol. 28 (10), p.1015-1024
Mombarg R., Jelsma D., Hartman E., (2013). “Effect of Wii-intervention on balance of children with poor motor performance”, Research in Developmental Disabilities (34), p.2996-3003
Tarakci D., Ozdincler A.R., Tutuncuoglu F., (2013). “Wii-based Balance Therapy to Improve Balance Function of Children with Cerebral Palsy: A pilot study”, Journal of Physical Therapy Science (25), p.1123-1127
